Ginseng: een krachtig kruid met een rijke geschiedenis

De plant – met name de wortel – wordt al eeuwenlang gebruikt in diverse culturen en kent een breed scala aan toepassingen. Vooral vanuit de Ayurvedische geneeskunde kwam heel veel kennis tot bij ons. Hoewel de naam ‘ginseng’ vaak wordt geassocieerd met Panax ginseng (Aziatische ginseng), zijn er meerdere soorten met elk hun unieke eigenschappen. In deze blog belichten we drie belangrijke varianten: Siberische ginseng (Eleutherococcus senticosus), Indische ginseng (Withania somnifera, beter bekend als ashwagandha) en Spaanse ginseng (Oorspronkelijk uit Azië maar tegenwoordig in Europa!). We duiken in hun chemische samenstelling, werking en traditionele gebruik en je ontdekt waar in Europa deze plant gekweekt wordt!

Wat is ginseng?

Ginseng is een wortelgewas dat bekendstaat om zijn adaptogene eigenschappen: stoffen die het lichaam helpen zich aan te passen aan stress en die het energieniveau ondersteunen. De meest gebruikte delen van de plant zijn de wortels, die rijk zijn aan bioactieve stoffen zoals ginsenosiden, eleutherosiden en withanoliden, afhankelijk van de soort.

1. Siberische ginseng (Eleutherococcus senticosus)

Siberische ginseng komt oorspronkelijk uit Rusland, China en Korea en wordt daar traditioneel gebruikt als een adaptogeen middel om vermoeidheid te bestrijden en het immuunsysteem te versterken. Adaptogenen zijn stoffen die het lichaam helpen om zich aan te passen aan fysieke, mentale en omgevingsstress. Adaptogenen werken door de homeostase te bevorderen, oftewel het evenwicht in het lichaam te herstellen en te behouden. Ze beïnvloeden het endocriene systeem via de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as (HPA-as), die een sleutelrol speelt in de stressrespons.

Adaptogenen zoals ginseng kunnen de cortisolspiegels reguleren, het energieniveau ondersteunen en het immuunsysteem versterken zonder overstimulatie of uitputting te veroorzaken. Hierdoor worden ze vaak gebruikt om vermoeidheid te verminderen, het uithoudingsvermogen te verhogen en de mentale helderheid te verbeteren.

In tegenstelling tot Panax ginseng bevat Siberische ginseng geen ginsenosiden, maar eleutherosiden. Deze verbindingen ondersteunen de stressbestendigheid en het uithoudingsvermogen, waardoor deze variant populair is onder atleten en mensen die onder hoge druk werken of kampen met chronische stress.

2. Indische ginseng (Withania somnifera – Ashwagandha)

Ashwagandha zoals Indische ginseng voral gekend is, wordt al duizenden jaren gebruikt binnen de Ayurvedische geneeskunde. In India wordt de wortel beschouwd als een ‘Rasayana’, een verjongend middel dat helpt bij stress, angst en vermoeidheid. Daarvoor is echter nog geen wetenschappelijk bewijs geleverd.

Ashwagandha is rijk aan withanoliden. Deze steroïdale lactonen hebben een kalmerend effect op het zenuwstelsel en helpen de cortisolspiegel – het stresshormoon – te reguleren. Daarom wordt ashwagandha vaak gebruikt bij stressklachten en bij mensen die moeite hebben met slapen – door die stress.

3. Spaanse ginseng (Panax ginseng – Soria, Spanje)

Panax ginseng, afkomstig uit China en Korea, wordt al eeuwenlang gewaardeerd in de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) als een krachtig tonicum—een middel dat de algehele vitaliteit ondersteunt en het lichaam helpt zich beter aan te passen aan fysieke en mentale stress. Tonica kunnen stimulerend, voedend of herstellend werken, afhankelijk van hun samenstelling en toepassing. In het geval van ginseng bevordert het een evenwichtige energiehuishouding zonder de uitputtende effecten van klassieke stimulanten zoals cafeïne.

Wist je trouwens dat Panax ginseng ook op Europese bodem wordt gekweekt? In de bergachtige regio van Soria in het noorden van Spanje kweekt Soria Natural op biologische wijze en in een gecontroleerde omgeving Panax ginseng. Daarmee is het de enige plantage in Europa. De Spaanse Panax ginseng – ook wel zwarte ginseng genoemd – heeft een vergelijkbare samenstelling als de Aziatische variant.

Door het bergachtige klimaat dat gekenmerkt wordt door strenge winters en warme zomers en een vruchtbare bodem kunnen de ginsengwortels hier onder optimale omstandigheden groeien en zitten ze bovendien boordevol actieve stoffen zoals ginsenosiden. Ginsenosiden hebben een brede werking: ze verbeteren de cognitieve functies, ondersteunen de weerstand en bevorderen de energiestofwisseling.

Conclusie

Wat alle ginseng-variëteiten met elkaar gemeenschappelijk hebben, is dat ze allemaal een effect hebben op ons energiemetabolisme en onze weerbaarheid tegen stress. Toch is het nuttig om een fytotherapeutisch onderscheid te maken tussen de verschillende soorten:

• Siberische ginseng (Eleutherococcus senticosus) is ideaal voor mensen die fysieke en mentale stress willen bestrijden en hun immuunsysteem willen versterken.
• Indische ginseng (Withania somnifera) is een uitstekende keuze voor wie rust en ontspanning zoekt en de negatieve effecten van stress op het lichaam wil verminderen.
• Spaanse ginseng (Panax ginseng) uit Soria biedt de klassieke voordelen van Panax ginseng en werkt vooral energiestimulerend. Vergelijkbaar met werking van caffeïne zonder de bijwerkingen ervan.